यूनिफाइड पेन्शन योजना 2025 | नवीन नियम, फायदे आणि पात्रता जाणून घ्या

यूनिफाइड पेन्शन स्कीम (UPS) 2025 ही केंद्रीय सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी नवीन पेन्शन योजना आहे, जी नॅशनल पेन्शन सिस्टीम (NPS) च्या पर्याय म्हणून लागू करण्यात आली आहे. 1 एप्रिल 2025 पासून UPS योजना प्रभावी होणार असून, या अंतर्गत निश्चित मासिक पेन्शन आणि सेवानिवृत्तीनंतर आर्थिक स्थिरता मिळेल.

ही योजना कोणासाठी आहे? UPS ची पात्रता, कर्मचारी योगदान आणि फायदे काय आहेत? जाणून घेण्यासाठी संपूर्ण माहिती वाचा.

UPS योजना कोणासाठी आहे? (Eligibility for UPS 2025)

यूनिफाइड पेन्शन योजना फक्त केंद्रीय सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी लागू असून, खालील अटी पूर्ण करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनाच याचा लाभ मिळेल:

✅ किमान 10 वर्षे सेवा पूर्ण करणारे कर्मचारी

✅ FR 56(j) अंतर्गत जबरदस्तीने निवृत्त झालेल्या कर्मचाऱ्यांसाठी (बिना शिक्षा)

✅ 25 वर्षे सेवा पूर्ण झाल्यानंतर स्वेच्छेने निवृत्त होणारे कर्मचारी

⚠ या योजनेत कोण सहभागी होऊ शकत नाही?

❌ इस्तीफा (Resignation), सेवेतून बडतर्फी (Dismissal) किंवा काढून टाकले गेलेले (Removal) कर्मचारी UPS साठी पात्र नाहीत.

यूनिफाइड पेन्शन स्कीमचे फायदे (UPS Benefits 2025)

✅ निश्चित मासिक पेन्शन (Guaranteed Monthly Pension):

✔ 25+ वर्षे सेवा: शेवटच्या 12 महिन्यांच्या सरासरी मूळ वेतनाच्या 50% इतकी पेन्शन मिळेल.

✔ 10+ वर्षे सेवा: किमान ₹10,000 मासिक पेन्शन मिळेल.

✅ कुटुंबीयांना लाभ (Family Pension Benefits):

✔ सेवानिवृत्तीनंतर कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास, पत्नी/पतीला 60% कुटुंब पेन्शन मिळेल.

✅ एकरकमी लाभ (Lump Sum Retirement Benefit):

✔ सेवानिवृत्तीनंतर कर्मचाऱ्यांना मूळ वेतन + महागाई भत्ता (DA) च्या 10% रकमेचा एकरकमी लाभ दिला जाईल.

UPS मध्ये कर्मचारी योगदान कसे असेल? (Employee Contribution in UPS 2025)

✔ वैयक्तिक निधी (Individual Fund):

➡ कर्मचारी मूळ वेतन + DA च्या 10% योगदान करतील.

➡ सरकार तेवढेच 10% योगदान करेल.

➡ कर्मचाऱ्यांना वैयक्तिक निधीसाठी गुंतवणूक पर्याय निवडण्याची संधी असेल.

✔ संयुक्त निधी (Pool Fund):

➡ सरकार: मूळ वेतन + DA च्या अतिरिक्त 8.5% योगदान करेल.

➡ या निधीचा वापर निश्चित पेन्शन लाभ मिळवण्यासाठी होईल.

NPS vs UPS – कोणता पर्याय फायदेशीर? (NPS vs UPS – Best Pension Option)

✅ NPS (National Pension System):

✔ बाजारपेठेवर आधारित गुंतवणूक

✔ सेवानिवृत्तीनंतर जमा झालेल्या निधीच्या आधारे पेन्शन

✅ UPS (Unified Pension Scheme):

✔ निश्चित मासिक पेन्शन

✔ सेवानिवृत्तीनंतर आर्थिक स्थिरता

➡ UPS ही योजना NPS च्या तुलनेत सुरक्षित आणि निश्चित पेन्शन योजना आहे. मात्र, एकदा UPS निवडल्यास तो अंतिम आणि बंधनकारक निर्णय असेल.

पूर्वी निवृत्त झालेल्या कर्मचाऱ्यांसाठी UPS फायदे (Benefits for Retired Employees)

✔ UPS योजना NPS अंतर्गत आधीच निवृत्ती घेतलेल्या कर्मचाऱ्यांना देखील लाभ देणार आहे.

✔ अशा कर्मचाऱ्यांना PPF व्याजदराने (PPF Interest Rate) अतिरिक्त मासिक पेन्शन मिळेल.

UPS योजना कशी लागू होईल? (Implementation of UPS 2025)

✔ NPS कोष UPS मध्ये ट्रान्सफर करावा लागेल.

✔ जर वैयक्तिक कोष कमी असेल, तर कर्मचारी तफावत भरतील.

✔ UPS योजना 1 एप्रिल 2025 पासून लागू होईल.

✔ पेंशन फंड रेग्युलेटरी अँड डेव्हलपमेंट अथॉरिटी (PFRDA) लवकरच अधिकृत मार्गदर्शक सूचना जारी करेल.

निष्कर्ष (Conclusion)

यूनिफाइड पेन्शन योजना 2025 पासून लागू होणार असून, ही योजना केंद्रीय सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी निश्चित मासिक पेन्शन आणि निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थिरता सुनिश्चित करेल.